Lượng khí metan đang tăng nhanh chưa từng thấy

Theo dõi MTĐT trên

Ít nhất 2/3 lượng khí metan phát thải hằng năm đến từ các hoạt động của con người, bao gồm việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, nông nghiệp và từ các bãi chôn lấp rác thải.

Lượng phát thải metan toàn cầu ngày càng tăng

Hiện nay, chúng ta vẫn chưa kiểm soát được lượng phát thải khí metan, đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến biến đổi khí hậu. Hơn 150 quốc gia đã cam kết sẽ giảm 30% lượng phát thải trong thập kỷ này theo thỏa thuận toàn cầu về metan. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây cho thấy, lượng phát thải metan toàn cầu trong 5 năm qua đã tăng nhanh hơn bao giờ hết. Nồng độ khí metan trong không khí cao gấp 2,6 lần so với thời kỳ tiền công nghiệp. Tốc độ phát thải khí metan tiếp tục tăng theo kịch bản cực đoan nhất mà các nhà khoa học hàng đầu về khí hậu dự báo.

Trong nghiên cứu đăng trên Tạp chí Environmental Research Letters ngày 10/09/2024 của Giáo sư Rob Jackson và cộng sự - Đại học Stanford (Hoa Kỳ), các nhà khoa học đã kết luận rằng, nếu muốn duy trì khí hậu Trái đất ở mức an toàn, con người cần cảnh giác và có những hành động cụ thể. Nếu xu hướng này tiếp tục, nhiệt độ toàn cầu có thể tăng lên trên 3oC vào cuối thế kỷ này.

Khí metan từ nhiên liệu hóa thạch, nông nghiệp và rác thải

Metan là loại khí nhà kính mạnh nhưng thời gian tồn tại ngắn. Nó phát ra từ các nguồn tự nhiên như hồ nước, đầm lầy và các nguồn nhân tạo như nông nghiệp, nhiên liệu hóa thạch và các bãi chôn lấp. Trong 20 năm đầu tiên sau khi phát thải, metan làm nóng bầu khí quyển nhanh hơn 90 lần so với CO2, vì vậy loại khí thải này là mục tiêu quan trọng để hạn chế sự nóng lên toàn cầu trong ngắn hạn. Tuy nhiên, dù các chính sách về metan ngày càng được chú trọng, lượng phát thải hằng năm đã tăng thêm 61 triệu tấn, tức khoảng 20% trong 2 thập kỷ qua. Nguyên nhân chính là do sự gia tăng phát thải từ các hoạt động như khai thác than, sản xuất - sử dụng dầu khí, chăn nuôi gia súc và sự phân hủy rác hữu cơ ở các bãi chôn lấp.

Tiến sỹ Marielle Saunois - Đại học Paris-Saclay (Pháp) cho biết, hiện chỉ có Liên minh châu Âu và Úc đã giảm được lượng khí metan từ các hoạt động của con người trong 2 thập kỷ qua. Sự gia tăng khí metan lớn nhất hiện nay là đến từ Trung Quốc và Đông Nam Á. Trong năm 2020 (năm gần nhất có dữ liệu đầy đủ), gần 400 triệu tấn (tương đương 65% lượng phát thải metan toàn cầu) trực tiếp đến từ các hoạt động của con người như nông nghiệp và rác thải, đóng góp khoảng 2 tấn metan cho mỗi tấn từ ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch.

Tác động của đại dịch COVID-19

Bầu khí quyển đã tích tụ gần 42 triệu tấn metan vào năm 2020 - gấp đôi lượng trung bình mỗi năm trong thập kỷ 2010 và gấp 6 lần so với thập kỷ 2000. Các đợt phong tỏa do đại dịch COVID-19 vào năm 2020 đã làm giảm lượng phát thải nitơ ôxit (N2O) từ giao thông - một loại khí thường làm xấu đi chất lượng không khí, nhưng lại ngăn chặn một phần metan tích tụ trong khí quyển. Sự giảm tạm thời của ô nhiễm nitơ ôxit chiếm một nửa sự gia tăng nồng độ metan trong khí quyển năm đó đã cho thấy sự liên quan phức tạp giữa chất lượng không khí và biến đổi khí hậu.

Giáo sư Rob Jackson cho biết, nhóm nghiên cứu vẫn đang cố gắng để hiểu hết tác động của các đợt phong tỏa do COVID-19 đối với lượng metan toàn cầu. Đại dịch COVID-19 đã thay đổi gần như mọi thứ, từ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch đến lượng phát thải các khí khác làm thay đổi tuổi thọ của metan trong bầu khí quyển.

Tác động của con người

Các nhà khoa học của Dự án Carbon toàn cầu đã thực hiện một thay đổi quan trọng nhằm tính toán lượng metan phát sinh từ các nguồn tự nhiên như rừng và đất. Trước đây, họ phân loại tất cả lượng metan từ đầm lầy, hồ, ao và sông ngòi là tự nhiên. Tuy nhiên, phương pháp mới này đã bổ sung thêm những ước tính lượng khí metan gia tăng do các hoạt động của con người ảnh hưởng các nguồn tự nhiên này. Ví dụ, các hồ chứa do con người xây dựng phát thải khoảng 30 triệu tấn metan mỗi năm, vì chất hữu cơ bị ngập nước giải phóng khí khi phân hủy. Giáo sư Rob Jackson cho biết thêm, bên cạnh đó, nguồn phát thải từ các hồ chứa phía sau các con đập cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bùng phát khí metan mà nguyên nhân từ con người.